Geen idee of mijn moeder ooit in Paleis Het Loo geweest is. Ze las graag verhalen over koningshuizen en was op de hoogte van de complexe familieverbanden van al die dynastieën.
De aanleiding voor ons bezoek gisteren was anders, Inez gaat iets schrijven voor het blad Nieuwe Veluwe over de expositie Bloom die er nu plaatsvindt. Bovendien is Apeldoorn altijd een leuk uitje, zeker in de stressvrije vakantie. Onderweg in de bus zie je de rododendrons prachtig in bloei staan.
Bloom gaat over de bloemen die je in het paleis nog steeds kunt zien, maar ook over de afbeeldingen van bloemen en de geschiedenis, die zich verdicht in de fascinatie van Mary Stuart voor bloemen. Het gaat hier niet om de gade van Hendrik VIII maar om Mary Stuart II. Hier raak ik het spoor al bijster, want Wikipedia helpt me niet echt verder met de vraag hoe beide Mary Stuarts zich tot elkaar verhouden. Maar het is Mary Stuart II die trouwt met stadhouder Willem III.
De link met mijn onderwerp, voortborduren, naar aanleiding van de door mijn moeders geborduurde vlinders die nu op ons toilet aan de muur hangen, is al evident. Vlinders houden ook van bloemen, en bloemen verschijnen in de zeventiende eeuw in Nederland ook in afgebeelde vorm, met name in stillevens. In een zaal kwam ik een jurk tegen met bloemmotieven van kunstenaar Claes Iversen. De toelichting is getiteld Voortborduren, en in de veelheid van alles wat bloeit hecht ik me aan zo'n woord als ik een blog moet schrijven.
Claes laat zich graag inspireren door bloemen. Maar wat deze jurk speciaal maakt is dat er rozen op staan. De rozen verwijzen naar de oma van Claes. Zo ontstaat er voor mijn semiotische blik een strakke samensnoering, van dynastie, familie en bloei. Ik heb altijd een groot vertrouwen in dergelijke semiotische uitzichten. Ze brengen me vaak ergens. In dit geval, denk ik, hoef ik nog maar even te peinzen en er komt iets uit.
Wat ik hier bijna over het hoofd zie is het publiek. De vrouwen zijn zoals je kon verwachten zwaar in de meerderheid, jonge moeders met hun gezin (inclusief vader, het is meivakantie), maar veelal oudere vrouwen, van boven de zeventig. Het zijn de oma's waarnaar de rozen van Claes verwijzen, het is mijn moeder die 69 was toen ze overleed.
Dood en leven komen dicht bij elkaar, bij die oude vrouwen en bij de roos als symbool. Bij rozen denk je al snel aan verwelken, rozen verwelken, schepen vergaan... en dus aan eeuwige liefde. Een ander kunstwerk op de expositie verbeeldt de fragiliteit van afgebeelde bloemen, het schijnt dat Hollandse schilders bloemen het liefst afbeeldden vlak voor hun verwelking, dan waren ze op het toppunt van hun bloei.
Zijn symbolen eeuwig? Zeker niet, hun grootste waarde hadden de bloemen in de zeventiende eeuw. Steenrijke Hollanders lieten ze komen uit de met geweld veroverde landen en betaalden er hele jaarinkomens voor. Nu kun je het eigenlijk niet meer over die bloemen hebben zonder er meteen ook slavernij, geweld en hebzucht bij te betrekken. De symbolische kracht van rozen is verwelkt, ze herinneren ons aan een voorgoed besmet verleden.
Het is zeker ook de goddelijke kracht van de moedergodin Hera die hier rondwaart. in 2011 was ik hier met school, en moest ik me verdiepen in de talrijke verwijzingen naar de Oudheid, vooral in de paleistuinen. Hera wist dat Herakles verwekt was bij een vreemde vrouw door haar man Zeus, en probeerde hem al na zijn geboorte te vermorzelen. Ze stuurde twee slangen naar hem in zijn wieg. Ons Heraklesje greep met elk knuistje een slang en wurgde ze meteen. In de tuinen herinnert de Herculesfontein aan dit gebeuren, waarbij Hercules (Herakles) symbool staat voor Willem III, die al vroeg zijn vader verloor aan de pokken, en zich op jonge leeftijd zonder vader moest zien te redden (maar gelukkig had hij wel nog zijn moeder).
Bij de stallen herinneren de pauwen aan Hera. Ze lopen tussen de tafeltjes van het terras, zetten hun veren uit en er verschijnen talloze ogen. Hera moest haar overspelige man goed in de gaten houden, en had deze ogen hard nodig.
Je bent eigenlijk nooit onbespied. Zelfs op mijn wc word ik door mijn moeder in de gaten gehouden. En vroeg of laat kom ik opdraven in het Paleis, zo zie je maar weer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten