Eigenlijk gek dat we bij vlinders zo graag denken aan het ontsprongen leven. Die gedachte kan je zomaar overvallen als je net als ik die geborduurde vlinders aan de wc-muur hebt hangen (geborduurd door mijn moeder). Het heeft vast weer met mijn moeder te maken, er is iets in moeders dat kinderen aantrekt.
Ontsprongen leven, heb ik een paar jaar geleden gedacht, moet je eigenlijk al in januari kunnen zien. Toen was ik nog niet zo bezig met de klimaatopwarming. En nu moet ik nog verder terug in de tijd, december, toen ik de spechten al hoorde roffelen.
Zo kom je op het idee dat je de gefantaseerde toekomst (de dood) kunt gebruiken om terug te denken, en dan kom je zomaar uit bij je moeder. Je leven wordt dan zelf een terugkeer, zoals ook de vlinders terugkeer zijn, terugkeer naar mijn moeder.
Wat daar hangt vergeelt langzaam, als om me te herinneren aan de vergankelijkheid, wat de vlinders toch al deden. Vlinders leven kort, misschien ook daarom dat ze vroeger zo graag werden opgespeld, zodat het tenminste duidelijk was, je had geen zin om nog langer bedrogen te worden.
Gedachten over terugkeer vanuit de schijndood hielden me een paar jaar geleden nogal bezig, toen ik een artikel schreef over Kafka en Agamben. Die beweging kroop uit de filosofie en literatuur mijn leven binnen. Nu ik ouder word kijk ik vanzelf terug naar mijn verleden, het leven speelt zich steeds meer daar af.
Wat ook helpt is poëzie. Al langer was ik een verzamelaar, met name van de durf om poëzie gewoon maar eens te lezen. Nu ik de drempel over ben zie ik de gedichten als verstilde vlinders, de dichters vinden het misschien niet erg dat ik ook maar wat gefladderd heb.
Als tegenwicht lees ik dan wel weer dichters van algemeen erkende kwaliteit, behalve Joseph Brodsky nu ook Louise Glück. Er zit iets overbodigs in deze keuze, ze worden toch al gelezen, hebben hun Nobelprijs, waarom moet ik dat dan ook nog lezen? En ze borduren voort op de oudheid, terwijl die toch al klassiek was, waarom moet er iets bij?
Stel ik ben Persephone, naar wie de moeder op zoek was nadat ze in de lente geroofd was door de koning van de onderwereld. Ja, dat kan best, want Glück zegt dat de seksualiteit er niet meer toe doet:
In the second version, Persephone
is dead. She dies, her mother grieves-
problems of sexuality need not
trouble us here.
Wat er wel toe doet is dat de moeder kan teruggrijpen op een tijd dat haar kind er nog niet was. Ze had al een leven. Haar kind heeft zijn moeder altijd gehad en er zal geen tijd zijn waarin het zijn moeder niet meer heeft.
Zo komen we er al lezend achter dat alles wat je ziet een second version is. Je kijkt naar de lente, maar die wordt in de mythe de tijd dat Persephone haar man verlaat en weer bij haar moeder is. Moeder natuur wordt een plaats van verlatenheid, hoezeer ze voor ons ook altijd heeft bestaan en altijd zal bestaan.
En zo is ook onze winter nu een tweede versie. We zijn blij dat de gasprijs weer zakt en dat we lekker zonder handschoenen kunnen fietsen. Ook onze blijdschap is een tweede versie.
Averno heet die dichtbundel van Glück, naar het meertje bij Napels dat door de Romeinen werd gezien als de poort naar de dodenwereld. Het is een rustig meertje, en je weet nu wat er onder die oppervlakte allemaal gaande is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten